Ыhыах

In this section
Ыhыах

Сүүһүнэн сыллар усталарыгар ыһыах араас көрүҥнэрдээх уонна суолталаах буола сылдьыбыта. Кини атын түүр уонна моҥгуол омуктарын, уонна эбээннэр, эбэҥкилэр, дьүкээгирдэр ыытар сиэрдэрин-туомнарын кытта майгыннаһар. Биһиги кэммитигэр ыһыах сүрүн сыала-соруга - саха омугун олохсуйбут Айыыларыгар уонна Үөһээ дойду иччилэригэр сайыҥҥы саамай уһун күнү кытта сөп түбэһэр, үүммүт Саҥа дьылынан сүгүрүйэн махталы биллэрии, кинилэртэн алгыс ылыы. Сиэри-туому толорооччу алгысчыт Айыыларга уонна иччилэргэ кымыһынан, сылгы сиэлинэн уонна саха киһитин күндү аһынан саламаатынан айах тутар, итини тэҥэ кинилэри хайҕаан уонна көрдөһөн тойук туойар.

A shamanic practitioner feeds the fire. Photo courtesy of Maksim Unarov

Ыһыахха дэлэччи тото-хана аһыыллар, оһуохайдыыллар, араас көрүҥнэргэ күрэхтэһэллэр, үөрүүлээх тэрээһиннэри ыыталлар. Улахан ыһыахтар хас да күн устата барыахтарын сөп, онно аныгы ырыаһыттар кэнсиэрдииллэр, муода көрдөрөллөр, атыы-эргиэн тэриллэр уонна сарсыарда күнү көрсүү сиэрэ-туома ыытыллар. XVIII-XIX үйэлэргэ курдук, ыһыахха былаас биллэр-көстөр оруолу оонньуур.

A staged Ysyakh at the beginning of the twentieth century. Photograph courtesy of the American Natural History Museum